Źródło

W światowej literaturze stwierdza się duży odsetek wad postawy ciała. Według różnych źródeł dotykają one od 50 do 90% dzieci. Według Ośrodka Rehabilitacyjnego Active Place, które przeprowadził badania przesiewowe na próbie blisko 1000 dzieci, wady postawy dotykają 56% młodych ludzi, a zaburzenia osi kończyn dolnych ma co trzecie. Wysoki odsetek wad kończyn dolnych jest niepokojący. Największy problem stanowiły stopy płasko-koślawe. Koślawość stóp dotyczyła 36%. Dodatkowo zbadano oś kończyn dolny w dynamice i okazało się, że zaburzenie chodu występowało u 31% dzieci.

W związku z tym zespół fizjoterapeutów specjalizujących się w terapii wad postawy ciała przyjrzał się bliżej temu zjawisku. Okazało się, że pacjenci będący w terapii, również w ok. 30% trafiają na nią z powodu zaburzeń osi kończyn dolnych. Jednak tylko połowa z nich kontynuuje terapię powyżej 3 miesięcy. Terapia wad kończyn dolnych najczęściej trwa od kilku miesięcy do dwóch lat. U pacjenta zaczyna być widać poprawę jeśli systematycznie wykonuje ćwiczenia w gabinecie i w domu.

Wady kończyn dolnych w znacznym stopniu wpływają na całą postawę ciała, ograniczają sprawność fizyczną, przyczyniają się do powstawania bólów i kontuzji. Nawet drobne schorzenia stopy mogą wpływać na cały łańcuch biokinematyczny dziecka oraz zaburzać jego równowagę w pozycji stojącej. Dlaczego więc pacjenci, wiedząc o konsekwencjach, rezygnują z ćwiczeń?

Urządzenie

Okazało się, że problemem jest spadek motywacji.

Rozwiązaniem na ten problem stało się stworzenie metody w terapii wad kończyn dolnych polegającej na połączeniu tradycyjnych form fizjoterapii z prowadzeniem ćwiczeń przy wykorzystaniu urządzenia PHIBOX. Została ona opracowana przez zespół fizjoterapeutów specjalizujących się w terapii wad postawy ciała i mających w tej dziedzinie wieloletnie doświadczenie. Samo urządzenie PHIBOX powstało przy współpracy specjalistów z Politechniki Warszawskiej, fizjoterapeutów oraz psychologów.

W oprogramowaniu jest 7 ćwiczeń terapeutycznych, do których dostosowano zestaw ponad 20 minigier sterowanych ruchem dziecka. Ćwiczenia te pełnią bardzo ważną rolę w kształtowaniu prawidłowej osi biodro-kolano-stopa, pomagają w równoważeniu miednicy, utrzymaniu prawidłowej postawy oraz stabilności kolana. Urządzenie PHIBOX działa w oparciu o sztuczną inteligencję, więc opracowany przez programistów i inżynierów moduł kinematyczny dokładnie rozpoznaje ruchy dziecka. Dokładność i precyzja przy terapii wad postawy jest warunkiem koniecznym do osiągnięcia poprawy.

Ćwiczenia

Ćwiczenie „Półprzysiad”

Opis: Dziecko wykonuje ćwiczenie poprzez zginanie stawów kolanowych i biodrowych. Stopy ustawione są na szerokość bioder. Linia kolan nie wychodzi nadmiernie za linię stóp, środek kolana celuje na drugi palec stopy. Stopień kąta zgięcia stawów kolanowych określa typ przysiadu, który jest ogólnie klasyfikowany jako mini przysiad (140° – 150°), półprzysiad (120° – 140°), półprzysiad (80° – 110°) i głęboki przysiad (<80°).

Działanie terapeutyczne: Przysiad wykonuje się głównie w celu wzmocnienia dolnych części ciała-mięśnie pośladkowe, obręczy biodrowej oraz kończyn dolnych. Przysiad stosowany jest również w celu poprawy równowagi postawy i wytrzymałości ciała, ponieważ ćwiczenie to obejmuje prawie każdy mięsień w ludzkim ciele.

Ćwiczenie „Wymach nogą w bok”

Opis: W wymachu nogą w bok ważne jest uniesienie kończyny dolnej do kąta ok. 45° oraz utrzymanie równowagi. Obie kończyny oraz tułów dziecka są proste. Ruch odbywa się w linii równoległej do płaszczyzny czołowej.

Działanie terapeutyczne: Wzmacnia mięśnie zewnętrzne ud i odwodzicieli stawów biodrowych, w tym mięśnia pośladkowego średniego i małego. Dodatkowo poprawia zakres ruchu w stawie biodrowym oraz stabilizację ciała dziecka.

Ćwiczenie „Stanie jednonóż”

Opis: Polega na wznosie lewej lub prawej kończyny dolnej w górę do kąta 90° zgięcia w stawie biodrowym i kolanowym, ale zgięcie jest uzależnione od sprawności fizycznej dziecka. Pacjent utrzymuje taką pozycję przez określony czas, o którym decyduje fizjoterapeuta.

Działanie terapeutyczne: Dużą rolę odgrywają tutaj mięśnie odwodzące staw biodrowy czyli mięsień pośladkowy średni, mały oraz napinacz powięzi szerokiej. Ćwiczenie stanie jednonóż buduje siłę tych mięśni, poprawia równowagę oraz stabilizację ciała dziecka.

Ćwiczenie „Sumo squat”

Opis: Kończyny dolne ustawione są szeroko, a palce stóp ustawione na zewnątrz ok. 45°. Linia kolan nie wychodzi nadmiernie za linię stóp, środek kolana celuje na drugi palec stopy.

Działanie terapeutyczne: Sumo squat działa na mięśnie pośladkowe, obręczy biodrowej oraz kończyn dolnych. Dodatkowo wpływa na wewnętrzne mięśnie ud.

Ćwiczenie „Podskok obunóż”

Opis: Polega na ugięciu stawów kolanowych i oderwaniu się obu stóp jednocześnie od podłoża. Istotne jest celowanie kolan w stopy podczas wyskoku i zeskoku. Stopy powinny być ułożone w pozycji pośredniej. Dziecko powinno kontrolować oś kończyn dolnych w każdym etapie tego ćwiczenia, a podczas kontaktu stóp z podłożem utrzymać trzy punkty jej podparcia.

Działanie terapeutyczne: Podczas tego ćwiczenia pacjent angażuje mocno mięsień pośladkowy wielki oraz mięśnie łydki.

Ćwiczenie „Wykrok nogą w bok i sumo squat”

Opis: Dziecko wykonuje wykrok nogą w bok, ugina stawy biodrowe i kolanowe do osiągnięcia pozycji sumo squat.

Działanie terapeutyczne: Ćwiczenie to angażuje mięśnie pośladkowe, czworogłowe pod różnymi kątami, ścięgna udowe oraz łydki, a także mięśnie przywodzące i odwodzące staw biodrowy. Wykrok w bok zwiększa zakres ruchu stawów biodrowych, poprawia stabilność i w efekcie poprawia sprawność całego ciała. W porównaniu do innych rodzaju wypadów mniej obciąża stawy. Dodatkowo wzmacnia mięśnie wokół stawów kolanowych przez co poprawia ich stabilność.

Ćwiczenie „Marsz”

Opis: Naprzemienne unoszenie nóg do kąta ok. 90° zgięcia w stawie biodrowym i kolanowym. Ćwiczenie dynamiczne.

Działanie terapeutyczne: Buduje siłę mięśni odwodzących staw biodrowy, czyli: mięsień pośladkowy średni, mały oraz napinacz powięzi szerokiej. Jak w staniu jednonóż poprawia równowagę oraz stabilizację ciała dziecka.

Urządzenie PHIBOX umożliwia korzystanie z dwóch sposobów prowadzenia terapii.

Tryb ćwiczeń: fizjoterapeuta wybiera jedno z dostępnych 7 ćwiczeń, w którym ma możliwość zmiany liczby powtórzeń i czasu utrzymania pozycji końcowej przez pacjenta. Dziecko uczy się prawidłowego wykonywania danego ćwiczenia w warunkach kontrolowanego rozproszenia uwagi obciążając prawidłowo trzy punkty podparcia stopy.

Tryb treningu: ćwiczenia mieszane, w którym dochodzi dodatkowo czynnik zaskoczenia dziecka. Fizjoterapeuta również ma kontrolę nad zadawanymi ćwiczeniami, liczbą powtórzeń oraz czasem utrzymania pozycji końcowej.

Metoda Phibox

Metoda Phibox składa się z pięciu elementów.

1. Diagnoza

   Fizjoterapeuta ocenia postawę ciała dziecka. Wykorzystuje do tego odpowiednie, dostępne w gabinecie, narzędzia diagnostyczne oraz ocenia sprawność fizyczną dziecka. Następnie stawia diagnozę oraz dobiera indywidualny plan terapeutyczny.

   

2. Terapia tkanek miękkich

   Dzięki testom funkcjonalnym fizjoterapeuta ocenia pracę stawów, mięśni, powięzi oraz nerwów. Następnie rozpoczyna terapię stosując podczas niej m.in. techniki mięśniowo-powięziowe. Ma to na celu doprowadzenie do fizjologicznej równowagi w ciele, czyli uwolnienie nieprawidłowych napięć w tkankach, przywrócenie prawidłowych wzorców ruchowych oraz prawidłowego obciążania stawów.

   

3. Nauka ćwiczeń

   Fizjoterapeuta przygotowuje odpowiedni zestaw ćwiczeń, uczy autokorekcji oraz odpowiednich nawyków ruchowych. Początkowo autokorekcja odbywa się z kontrolą wzrokową pacjenta stymulując układ nerwowo-mięśniowy. Terapeuta uczy prawidłowego obciążania stopy podkreślając trzy punkty jej podparcia, którymi są: kość piętowa oraz głowy I i V kości śródstopia.

   

4. PHIBOX Clinic - ćwiczenia w gabinecie

   Ćwiczenia z urządzeniem PHIBOX, odbywają się z autokorekcją bez kontroli wzrokowej i w warunkach kontrolowanego rozproszenia uwagi tak, aby dziecko potrafiło poprawnie skorygować oś kończyn dolnych w czynnościach dnia codziennego. Odbywają się one pod kontrolą fizjoterapeuty. Ma możliwość wydawania komend i w razie konieczności przerwać minigrę aby powtórzyć z pacjentem ćwiczenie albo skorygować ustawienie ciała dziecka.

   

5. PHIBOX Care - ćwiczenia w domu

   Leczenie wad postawy ciała opiera się nie tylko na ćwiczeniach w gabinecie, ale również na tych zadanych do domu przez fizjoterapeutę. Pacjent kontynuuje plan terapii w domu. Urządzenie PHIBOX zostaje wypożyczone dla dziecka z wybranymi ćwiczeniami, liczbą powtórzeń i czasem utrzymania pozycji końcowej. Fizjoterapeuta ma możliwość sprawdzania na bieżąco postępów, jakie pacjent wykonuje, dzięki platformie webowej. Tam sprawdza statystyki, które obejmują liczbę i rodzaj błędów oraz czas trwania. Widać również systematyczność ich wykonywania. Jeśli zajdzie taka potrzeba, parametry instruktażu mogą być w każdej chwili zmienione.

   Podczas stosowania Metody Phibox zaleca się wizyty kontrolne w gabinecie. Ich częstotliwość ustala fizjoterapeuta. Na początku liczba spotkań może być większa (np. raz na tydzień), a później mniejsza (np. raz na miesiąc). Fizjoterapeuta dopuszcz również kontrolne wizyty online jeśli jest to wskazanie dla pacjenta.